28 april 2023
Hanneke Posthumus is wetenschappelijk manager bij de Universiteit Utrecht en de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven (DKH GSL). Samen met hoogleraar Roel Vermeulen, één van de initiatiefnemers van de DKH GSL, linkt zij verschillende partners en kennisgebieden aan elkaar om samen te werken aan gezonde gebiedsontwikkeling. De afgelopen maanden werkte ze aan het Nationaal Groeifonds voorstel voor de Preventie Promotor. Graag stellen we Hanneke aan je voor.
“Ik ben de verbindende schakel tussen de universiteit en de praktijk als het gaat om gezond stedelijk leven. Bij de universiteit hebben we niet alleen kennis over ruimtelijke ontwerpprincipes, maar ook over thema’s die daaraan raken. Denk aan epidemiologie, psychologie, planologie, sociologie, bestuurskunde, sociale geografie en nog veel meer. Uit al die vakgebieden kunnen we inzichten halen die van belang zijn bij het ontwerpen van een gezond stedelijk gebied. Mijn belangrijkste taak is zorgen dat de academische kennis een weg vindt naar projecten die in de praktijk draaien, zoals bij de DKH GSL. Bovendien zorg ik ervoor dat de behoeften, die leven bij bedrijven, overheden en burgers, worden meegenomen in de wetenschap.”
“Enerzijds door grote projecten en programma’s op te zetten, zoals het Nationaal Groeifonds voorstel voor de Preventie Promotor dat op 3 februari is ingediend. Anderzijds door aan te schuiven in projecten waarin ‘bottom-up’ aan gezond stedelijk leven wordt gewerkt, zoals de nieuwe woonwijk Maanwijk in Leusden of Cartesius in Utrecht. We zien dat er steeds meer behoefte is om te meten welk effect de toegepaste ontwerpprincipes hebben. Vanuit de universiteit kunnen we daar een waardevolle bijdrage aan leveren.”
“De Preventie Promotor is een initiatief van een coalitie van partijen, waaronder Universiteit Utrecht en DKH GSL, die samen de strijd aangaan tegen overgewicht en obesitas. We willen een impuls geven aan gezonde leefomgevingen, zodat mensen gezonder en fitter worden en de gezondheidsverschillen in Nederland afnemen. Daarnaast stimuleren we de economie, doordat de druk op de zorg wordt verlaagd en gezonde mensen over het algemeen productiever zijn op de arbeidsmarkt. Ook zijn er veel bedrijven die met hun gezonde producten en diensten van deze ontwikkelingen kunnen profiteren.”
Om tot echte transformatie te komen moeten we van puntoplossingen naar systeemoplossingen gaan."
“Het programma is omvangrijk. Er komen innovatie omgevingen in heel Nederland, waarin we op vernieuwende manieren werken aan gebiedsontwikkeling die een gezonde leefstijl stimuleert. De geleerde lessen uit het ene project worden direct toegepast in het andere project, waardoor je op elkaars kennis voortbouwt. Alles heeft immers invloed op elkaar. Zoals Roel Vermeulen vaak zegt: ‘We moeten van puntoplossingen naar systeemoplossingen toe.’ En dat gaat alleen als je het grootschalig oppakt, zoals in een Groeifonds voorstel.”
“Het programma richt zich integraal op de vier pijlers school, wijk, zorg en werk. Ik heb een trekkende rol om de pijler ‘wijken’ uit te werken en ben vooral bezig geweest met de innovatie omgeving voor Leidsche Rijn in Utrecht. Daarin hebben we, samen met onder andere de DKH GSL, een kickstart project opgezet, waarin we met bewoners de leefomgeving gaan inrichten voor een gezonder gewicht.”
“We gaan onder meer aan het werk in Parkwijk-Zuid, een wijk die er al 20 jaar staat en één van de oudere wijken in Leidsche Rijn is. We zien dat de gezonde ontwerpprincipes, die destijds zijn toegepast, niet helemaal blijken te werken. In dit kickstart project zijn de bewoners in de lead: we willen oplossingen vinden die passen bij hún behoeften. We gaan dus veel aandacht besteden aan manieren om een representatieve afspiegeling van de bevolking te krijgen. Daaromheen organiseren we een kring van professionals, onderzoeksinstellingen, bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden, die mee gaan denken over gebiedsoplossingen.
“Ik ga daar niet over gissen, want we willen juist uitgaan van de behoeften van inwoners. Wat mij mooi lijkt is als we in Parkwijk Zuid met Virtual Reality, of andere gamification toepassingen, nieuwe scenario’s gaan uittesten samen met bewoners die hiervoor openstaan. Zo kunnen we van tevoren gefundeerd inschatten of interventies gaan werken en hoeven we niet eerst een park aan te leggen om te kijken of het werkt. De innovatielijn Digital Twin, waar we met de DKH GSL aan werken, gaat hierbij helpen.”
In gebiedsontwikkeling zitten we vaak vast in bouwafspraken die 10 tot 20 jaar geleden zijn gemaakt. Ik ben benieuwd of dat anders kan.”
“Dat ik iets kan doen dat impact heeft, dat wijken daadwerkelijk gezonder worden of dat meer mensen gezond gaan leven door het werk dat ik doe. In deze functie kan ik een drijvende kracht zijn om dingen voor elkaar te krijgen, om van praten naar doen te komen. Het liefst werk ik dan ook samen met mensen die echt ergens voor willen gaan. Ik vergader in principe alleen, als we aan het einde een lijstje met zinnige actiepunten hebben. Ook wil ik graag weten hoe we dingen beter kunnen maken. Zo zitten we in gebiedsontwikkeling vaak vast in bouwafspraken die 10 tot 20 jaar geleden zijn gemaakt. Ik ben benieuwd of dat anders kan.”
De Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven is een onafhankelijk en open platform van publieke en private organisaties. We werken samen met inwoners aan oplossingen voor een gezonde stedelijke leefomgeving. De organisaties binnen de hub ontwikkelen wetenschappelijk onderbouwde, datagedreven concepten en instrumenten: evidence based producten en diensten die een positief effect hebben op de gezondheid van iedereen die woont, werkt of recreëert in een stedelijke omgeving. Nu en in de toekomst.
Lees meer
