5 juli 2022
Goed nieuws voor gemeenten die integraal aan een gezonde leefomgeving willen werken. Sinds kort kunnen zij zelf met behulp van de GO! methode de leefomgeving in kaart brengen en onderzoeken hoe deze gezonder te maken is. De DKH GSL heeft het data dashboard, dat hiervoor nodig is, inmiddels grotendeels geautomatiseerd. Daarnaast komt er een werkboek waarin iedere stap van de methode tot in detail wordt uitgelegd. Judith Hin, wetenschappelijk medewerker bij het RIVM, licht de vernieuwingen toe.
“De GO! methode is een aantal jaren geleden ontwikkeld door mijn voorganger bij het RIVM en van 2016 tot 2018 voor het eerste toegepast in de gemeente Utrecht,” vertelt Judith. In 2019 raakte ik er als projectleider bij betrokken. We konden toen, met een vierjarige subsidie van ZonMw, het project GO! Noord Nederland starten. De bedoeling daarvan was om de gezonde leefomgeving in kleine kernen in kaart te brengen. Over de stedelijke omgeving is immers al veel bekend, maar op het platteland spelen er vaak hele andere problemen. Denk aan ouderen, die te ver weg wonen van de bushalte waardoor ze de deur niet meer uitkomen. Of juist jongeren, die zich vervelen omdat de lokale disco is opgedoekt. Die indicatoren brengen we nu voor de gemeente Westerkwartier in kaart, waarbij we nauwgezet iedere stap uit de GO! methode doorlopen. Daarbij werken we samen met de GGD-en en verschillende hogescholen uit de regio.”
Veel gemeenten willen integraal aan een gezonde leefomgeving werken, maar weten niet goed waar ze moeten beginnen.
“De GO! methode is een heel praktisch instrument om de leefomgeving in wijken of dorpen stapsgewijs te verbeteren,” vervolgt Judith. “Veel gemeenten willen graag integraal aan een gezonde leefomgeving werken, waarbij ze ook onderwerpen als klimaatadaptatie en mobiliteit meenemen, maar weten niet goed waar ze moeten beginnen. De GGD adviseert gemeenten daar natuurlijk over, maar het in kaart brengen van de data moest voor elke gemeente apart worden gedaan. Nu de dataverzameling en -visualisatie grotendeels automatisch gaat en er een werkboek komt, kan bij wijze van spreken iedereen ermee aan de slag.”
Er zitten zes stappen in de GO! methode, die de hele weg van beleidsanalyse, dataverzameling, burgerparticipatie, handelingsperspectieven, implementatie en monitoring meenemen. Het samenstellen van het data dashboard (ook wel GO! roos genoemd), wat in de tweede stap staat beschreven, is nu geautomatiseerd in het samenwerkingsverband van de DKH GSL.
“De GO! roos brengt beschikbare landelijke bronnen over de gezonde leefomgeving en de bevolking op wijkniveau in kaart,” vertelt Judith. “We gebruiken daarbij data van het RIVM en het CBS, maar ook van bijvoorbeeld staatsbosbeheer en GGD-en. Je gaat naar het dashboard GO! methode, kiest een gemeente en een wijk en ziet meteen hoe het daar gesteld is met indicatoren als gezond contact, gezonde gebouwde omgeving, gezonde natuurlijke omgeving en gezonde voorzieningen. Ook krijg je inzicht in de demografische en sociaal-economische samenstelling en de gezondheid van de inwoners. We hebben de GO! roos ontwikkeld als onderdeel van de GO! methode, maar we merken dat het dashboard voor allerlei toepassingen wordt gebruikt. Gemeenten moeten nog wel lokale data toevoegen op een aantal thema’s waar geen landelijke gegevens van beschikbaar zijn.”
De GO! methode is een concrete en toegankelijke toepassing die data, beleid, praktijk én onderzoek met elkaar verbindt.”
Naast een data overzicht, is burgerparticipatie volgens Judith een net zo belangrijke stap in de GO! methode. “Cijfers an sich zeggen niets als je ze niet staaft aan de beleving van de inwoners. In een landelijke omgeving met veel mooie groene ruimte zou je bijvoorbeeld verwachten dat buiten bewegen eenvoudig is. Maar als er veel 80 kilometerwegen en relatief weinig fiets- en wandelpaden in de buurt zijn, ervaren dorpsbewoners vaak niet dat er makkelijk en veilig een ommetje kan worden gemaakt. Dat staat hun dagelijkse beweging in de weg.”
De komende periode werkt het RIVM samen met de GGD-en en hogescholen in Noord Nederland het werkboek voor gemeenten verder uit. Dit gebeurt onder andere op basis van de inzichten die in het project GO! Noord Nederland worden opgedaan. Daarnaast wordt er gewerkt aan een maatregelen database, die per thema beschrijft welke ingrepen elders met succes zijn ingezet om de leefomgeving gezonder te maken. “De methode breidt zich nu al als een olievlek door het land uit,” besluit Judith. “Dat begrijp ik wel, want het is een hele concrete en toegankelijke toepassing die data en beleid, praktijk én onderzoek met elkaar verbindt.”
Ga naar het dashboard GO! methode
De Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven is een onafhankelijk en open platform van publieke en private organisaties. We werken samen met inwoners aan oplossingen voor een gezonde stedelijke leefomgeving. De organisaties binnen de hub ontwikkelen wetenschappelijk onderbouwde, datagedreven concepten en instrumenten: evidence based producten en diensten die een positief effect hebben op de gezondheid van iedereen die woont, werkt of recreëert in een stedelijke omgeving. Nu en in de toekomst.
Lees meer
