19 april 2022
Stephen van Aken is innovatiemanager bij de provincie Utrecht en experimenteert dagelijks met nieuwe manieren om een duurzame en gezonde leefomgeving in de regio te bewerkstelligen. Bij de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven (DKH GSL) coördineert hij samen met Arjen Hof van WeCity en Henri de Ruiter van RIVM de innovatielijn Slimme Monitoring. Daarbij richt hij zich met name op de samenwerking met inwoners. In dit interview vertelt hij over het belang van citizen science.
“Bij citizen science, oftewel burgerwetenschap, betrek je burgers actief in je onderzoek. Daar hebben we binnen de DKH GSL verschillende projecten voor lopen. Denk aan Telraam, waarbij bewoners uit de provincie Utrecht met een sensor op hun raam verkeersmetingen doen. Of Snuffelfiets, waarbij mensen met een kastje op hun fiets fijnstof en andere omgevingsindicatoren meten.”
“Deze methode, waarbij burgers uit eigen beweging data verzamelen voor onderzoek, is relatief nieuw. Voorheen kon dit gewoonweg niet, doordat goede sensoren veel te duur waren. Tegenwoordig kan bijna iedereen er één aanschaffen, wat de drempel om mee te doen veel lager maakt.“
“Doordat we op veel meer - en andere - plekken komen, nieuwe dingen meten en vaker meten, krijgen we enorme hoeveelheden data tot onze beschikking. Die data leggen we naast elkaar, in modellen en Digital Twins, om hier slimme algoritmes op toe te passen. Op die manier krijgen we steeds meer zicht op hoe je een stedelijk gebied zo gezond mogelijk kunt ontwerpen.
We geven mensen grip op hun omgeving doordat ze mee kunnen denken, praten en doen.
Tegelijkertijd hebben we meer mogelijkheden om de burger te betrekken. Mensen zijn beter geïnformeerd dan vroeger en nemen niet zomaar aan wat er in een onderzoeksrapport staat. Ze willen meepraten over hoe zij hun omgeving beleven, wat er wordt gemeten in hun wijk en tot welke maatregelen dit leidt. Als we het als inwoners, professionals en overheden meer eens zijn over de feiten en informatie, komt dit de dialoog en overeenstemming over de maatregelen duidelijk ten goede.”
“Op dit moment werken we aan 3M: een producten- en dienstenpakket voor een schaalbare wijkmonitoringsaanpak. Daarbij maken we drie tastbare instrumenten, die continu meegroeien met de omgeving en de inzichten die we in onze projecten opdoen.”
“Als eerste hebben we de Marktplaats voor sensoren. Dit is een Self Service Portal voor sensoren, die leefomgevingsfactoren meten, betrouwbaar zijn èn goed aansluiten op het DKH GSL-dataplatform. Zo kunnen gebiedsontwikkelaars en burgers sneller een keuze maken uit het snel groeiende aanbod op de markt.
Ten tweede werken we aan een Monitoringsaanpak. Die beschrijft welke data relevant zijn voor welke gezondheidsindicator en hoe je deze met sensoren kunt verzamelen. Voor een aantal indicatoren, zoals luchtkwaliteit en verkeerstellingen, hebben we al veel data verzameld en scherp hoe we dit kunnen inzetten voor onderzoek en beleid. Maar als je kijkt naar zachtere indicatoren, zoals sociale interactie en cohesie, hebben we nog een flink ontwikkeltraject te gaan.
Als laatste werken we aan de Meetcommunity, waarin we met overheden, wetenschap, bedrijven èn burgers samen data over de gezonde leefomgeving verzamelen. In december 2021 is voor de provincie Utrecht een meetcommunity en - platform opgericht: Samen Meten Utrecht.”
“We werken toe naar een lerende community waarin we met elkaar initiatieven opzetten om onze leefomgeving gezonder te maken. Daarbij wordt iedere inwoner op zijn of haar eigen niveau ondersteund met tools en informatie om leefomgevingsdata te verzamelen en te interpreteren. Met de kennis die wij en de inwoners opdoen, maken we beleidskaders voor gezonde ruimtelijke ontwikkeling en verbeteren deze in korte cycli. Zo kunnen we, samen met inwoners, in een hoog tempo nieuwe oplossingen voor gezond stedelijk leven ontwikkelen.
Natuurlijk gaat dit niet snel, het is een investering voor de langere termijn. We experimenteren heel wat af en zijn continu op zoek naar de juiste aanpak om een gebied daadwerkelijk gezonder te maken, maar er is vooralsnog niemand die de heilige graal gevonden heeft. Dat is soms best lastig, maar inherent aan het proces van innovatie.“
“Dat ik een verschil kan maken in het betrekken van inwoners en dat ik zie dat ze door dit soort projecten meer in beweging komen. Letterlijk, doordat ze op hun (Snuffel)fiets stappen, maar ook figuurlijk, doordat ze meer vertrouwen krijgen in kennisinstellingen en de overheid. Dat die verbinding ontstaat, dat we samenwerken met burgers en hen meer grip geven op hun omgeving en gezondheid, dat vind ik de allergrootste winst.”
Voor meer informatie over 3M: kijk het Multiple Helix-webinar van 30 november terug! Binnenkort start de provincie Utrecht naar aanleiding van de challenge Slimme sensoren voor gezonde leefomgeving met een nieuwe citizen science project, uitgekozen door de inwoners zelf! Benieuwd? Houd de website starthubs in de gaten of schrijf je in voor de DKH GSL-nieuwsbrief.
De Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven is een onafhankelijk en open platform van publieke en private organisaties. We werken samen met inwoners aan oplossingen voor een gezonde stedelijke leefomgeving. De organisaties binnen de hub ontwikkelen wetenschappelijk onderbouwde, datagedreven concepten en instrumenten: evidence based producten en diensten die een positief effect hebben op de gezondheid van iedereen die woont, werkt of recreëert in een stedelijke omgeving. Nu en in de toekomst.
Lees meer
